Turizmde Ziyaretçi Sayısı Artıyor Ancak Gelir Düşüyor, Çözüm Makro Politikalarda!
Ağustos 2016’da Türkiye’yi ziyaret eden yabancı sayısı, 2015 yılının aynı ayına göre % 37,96 azalıp 3,18 milyon kişi olurken, geçtiğimiz Ağustos ayında turizm sektörü 4,6 milyon ziyaretçiye ulaştı. Ziyaretçi açısından yaşanan dikkat çekici artışa rağmen toplam gelirin % 2,8 oranında düşmesi, 2016 yılı zararının telafi edilemediğine işaret ediyor. Bu açıdan değerlendirildiğinde turizm sektöründe hem turist sayısı hem de gelirin artması için teşviklerin sürmesi önemli, ancak temel çözümün makro bakış açısıyla siyasi barışın sarsılmaması olduğunu düşünüyorum.
Bununla birlikte 2017 yılı genelinde ziyaretçi sayısının bir önceki yıla oranla % 26,4 artarak 21,9 milyona ulaştığını görüyoruz. Ağustos ayının % 46,35’lik artışı yıllık bazda son derece etkili oldu. 4,6 milyon ziyaretçi ile sadece ağustos ayı, ilk 8 aylık verilerden % 21’lik pay alıyor ki bu rakamlara baktığımızda ilk 7 ayın artışının ise görece daha sınırlı olduğu ortaya çıkıyor.
ANTALYA BAŞI ÇEKİYOR, İSTANBUL TÜRKİYE ORTALAMASININ ALTINDA
Turizm sektöründe geçtiğimiz yıl açılan yaraların hızla sarıldığını gözlemliyoruz. Yapılan araştırmalar ilk 8 ayda turist sayısının % 70 artarak 6,6 milyona ulaştığını gösteriyor. 2016 yılında ise bu rakam 4 milyonun altına düşmüştü. Türkiye genelindeki 4,6 milyonluk artışın yarısından fazlasını Antalya pazarı oluştururkenİstanbul’da turist sayısındaki artış, Türkiye genelindeki artışın altında kaldı. Yine de % 10,8’lik bir artışla 6,9 milyona ulaşan İstanbul’un turist sayısında önemli bir yol kat ettiğini söyleyebiliriz. Aylar arasında göze çarpan benzer trendlere göre, Ağustos ayı önemli bir dönüm noktası olarak değerlendirilebilir.
RUSLAR YENİDEN ZİRVEDE
Son dönemde turizm sektöründe yaşanan toparlanmada Rus turistlerin katkısının çok büyük olduğunu söyleyebiliriz. Rusya, 2016’da Türkiye’ye gönderdiği ziyaretçi sayısını 10’a katlayarak 3,3 milyona ulaştı ve yeniden Türkiye yabancı ziyaretçi listesindeki liderliğini geri kazandı. Almanya ise önemli bir kayıp vermeye devam etse de (% -7,9) 2,5 milyon ile daha uzun zaman ikinciliğini sürdürecek gibi gözüküyor. Bununla birlikte neredeyse bütün Batı ve Kuzey Avrupa ülkelerinde önemli kayıplar yaşandığını görüyoruz. Rusya dışında Gürcistan, İran, Ukrayna, Irak, Azerbaycan ve Suudi Arabistan gibi ülkelerden gelen ziyaretçi sayıları ise artmaya devam ediyor. Yabancı ziyaretçilerin %27’sini Rus ve Almanların oluşturduğu gerçeği her iki ülkenin de turizm sektörümüz için ne kadar önemli olduğunu göstermekte. Buna rağmen Alman pazarının en yüksek seviyesinden % 45 kayıp verdiğinin altı özellikle çizilmeli görüşündeyim.
2016’NIN KAYIPLARI HENÜZ TELAFİ EDİLMEDİ
Ziyaretçi sayısındaki artış yüzleri güldürürken, gelirde yaşanan artış aynı oranda gerçekleşmiyor. 2017 yılının ilk 6 ayında önemli oranda artan turist sayısına rağmen, yabancı turistlerden elde edilen gelir sadece % 1,4 oranında arttı. Buna karşın yerli turistlerden elde edilen gelirin % 14,9 oranında düşüş kaydettiğini gözlemliyoruz. Yerli ve yabancı turist sayısı toplamında elde edilen gelirin % 2,8 oranında düşüyor olması artan ziyaretçi sayısına rağmen 2016 yılının olumsuz seyrinin devam ettiğine işaret ediyor. Türkiye turizmi için en önemli ülke olan Rus turislerde kişi başı harcama tutarı 2015 yılına göre %14 düşüşle 532,7 dolar olurken, 2015 yılına göre toplam gelir yüzde 3 geriledi. Bu arada aynı periyotta Rus turist sayısının yüzde 13 arttığını da hatırlatalım.
DÜŞÜK OTEL FİYATLARI YERLİ TURİSTLERE YARADI
TÜİK verilerine göre, yerli turist sayısı 2016 yılında % 10,8 oranında düşerken, 2017 yılında tekrar % 8,6 oranında artarak yaklaşık 4,2 milyona ulaştı. 2015 yılına oranla otel fiyatlarının bu yıl görece düşük kalması, yerli turist sayısındaki artışın en önemli gerekçeleri arasında gösterilebilir.
TÜİK’in yayınladığı veriler ışığında yerli turistlerin eğitim seviyesi konusundaki ilginç bir ayrıntının da altını çizmek istiyorum. 2016 yılında lise sonrası eğitim almış yerli turist sayısı % 6 oranında artarken, en fazla lise eğitimi almış kısım % 23 oranında geriliyor. 2017 yılında ise tam tersi bir durum söz konusu ve en az yüksek lisans eğitimi almış yerli turist sayısı % 10 oranında düşerken en fazla 8 yıllık eğitim almış yerli turist sayısı % 35 artıyor. Ortaya çıkan bu tabloyu yorumladığımızda yerli turistler arasında belirli bir kesimin yurtdışını ve özellikle bayram tatillerinde Yunanistan’ı tercih etmeye başladığına işaret ediyor.
TEŞVİKLER YERİNDE AMA KRİTİK NOKTA SİYASİ BARIŞIN SÜRMESİ
Turizm sektörü için acil eylem planı oluşturan devlet, sektör oyuncularına son 2 yılda önemli destekler sağladı. Yılsonuna kadar A sınıfı seyahat acentalarına verilen uçuş başına 6.000 dolarlık destek, A sınıfı seyahat acentalarına kredi garanti fonu teminatı ile kredi kullanma imkanı, deniz turizmi tesislerinin Ekonomi Bakanlığı’nın teşviklerinden faydalandırılması, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli konaklama ve deniz turizmi tesislerinin ihracatçı sayılması ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli konaklama tesislerinden alınan kira bedellerinin 2016 yılı ödemelerinin ertelenmesi ve 3 taksite bölünmesi sektöre sağlanan en önemli destekler olarak sıralanabilir.
Önümüzdeki aylarda fiyatların hala düşük seviyede seyretmesi sektörde tedirginlik yaratabileceği için devlet destekleri ve teşviklerin sürdürülmesi çok büyük önem taşıyor. Bununla birlikte terör saldırılarının hızlı bir şekilde azalmasının sektör üzerindeki olumlu etkileri hissedilmeye başlandı. Bu olumlu tablo devam ederse, Avrupalı turist de daha ucuz ama bir o kadar da kaliteli tatil sunabilen başka ülkelerin bu coğrafyada olmadığını anlayacaktır. TUI ve Thomas Cook gibi dev seyahat acentaları da gerçeğin farkında olup Türkiye’yi tekrar programlarına alabilir. Ancak yine de ana çözüm, makro düzeyde politikalar geliştirerek siyasi barış ortamının tesis edilmesi ve sürdürülmesinden geçiyor.
Toğrul Gönden
Cushman & Wakefield Türkiye
Yönetici Ortak